Sosyal Medyada Hakaret Suçu ve Cezası [2024]

 

Ön Bilgi

İnternet (Sosyal Medya) üzerinden işlenen basit hakaret suçu, özellikle sosyal medyada gerçekleşen bir suç türüdür ve bu durumda mağdur, hakaret davası açarak haklarını arayabilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesine göre basit hakaret suçu, bir kişiye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir eylem veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişiyi 3 (üç) aydan, 2 (iki) yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırmaktadır. Mağdurun gıyabında suçunun cezalandırılabilmesi için eylemin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekmektedir.

İnternet üzerinden işlenen nitelikli hakaret suçu ise özel durumları kapsamaktadır. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı veya kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi durumunda cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

İnternet yoluyla işlenen suçun nitelikli hallerinde hakaret suçun cezası 1 (bir) yıl ile 2 (iki) yıl arasındadır. Ayrıca, hakaretin alenen işlenmesi durumunda ceza altıda biri oranında artırılır. Alenen işlenen hakaret, söz konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığına işaret eder.

Haksız tahrik ve karşılıklı hakaret durumlarında, ceza miktarı 1/3 (üçte birine) kadar indirilebileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir. Eğer suç, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmişse kişiye ceza verilmez.

İnternet üzerinden hakaret suçuyla ilgili şikayet süresi, TCK Madde 131’e göre mağdurun, haysiyet kırıcı eylemi öğrendiği tarihten itibaren 6 (altı) ay içerisinde şikayet hakkını kullanması gerekmektedir.

Sosyal medyada işlenen haysiyet kırıcı suç durumunda görevli ve yetkili mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi‘dir. Görsel veya işitsel yayın, mağdurun ikamet ettiği yerde veya oturduğu yerde işitilmişse veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir.

Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu Nedir?

Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunda aleniyet unsuru önemli bir rol oynamaktadır. Aleniyetin varlığı, suçun ağırlığını etkileyen bir faktördür. Yargıtay’ın kararlarına göre, sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunda aleniyet unsuru, olayın kamuya açık bir şekilde gerçekleşip gerçekleşmediğiyle değerlendirilmektedir.

 

 

Sosyal Medyada Hakaret ve Eleştiri

Eleştiri Hakkı ve İfade Özgürlüğü

Eleştiri, bir konuyu inceleme amacıyla doğru ve yanlış yanlarını gösterme işi olarak tanımlanır. İfade özgürlüğü, düşüncenin dış baskı ve yasaklarla sınırlandırılmamasını ifade eder. Bu kapsamda, bireylerin duygu, düşünce ve fikirlerini özgürce ifade etme hakkı vardır. İnternet ve sosyal medya, bu düşünce tesis etme sürecini destekler ve bireylere kendi analizlerini paylaşma imkanı tanır.

Hakaret suçuyla eleştiri arasındaki denge, Yargıtay kararlarına göre belirlenir. Ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemesi vurgulanır. Hakaret içermeyen eleştirilerde ifade özgürlüğü çerçevesinde ceza verilmemesi gerektiği vurgulanır.

Sosyal medya, ifade özgürlüğünün modern demokrasilerde önemli bir aracı olarak kabul edilir. Ancak, bu platformda yapılan paylaşımların hakaret içermemesi ve ifade özgürlüğü sınırları içinde kalması önemlidir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve İfade Özgürlüğü

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesi, ifade özgürlüğü hakkını güvence altına alır. Bu hak, kamu makamlarının müdahalesi olmaksızın, kanaat özgürlüğünü ve haber alma, görüş bildirme özgürlüğünü sağlar. Ancak, ifade özgürlüğü belirli durumlarda sınırlanabilir; bu durumlar arasında “başkalarının şöhret ve haklarının korunması” da bulunmaktadır.

Hakaret suçuna ilişkin açılan soruşturmalarda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi çerçevesinde hareket edilmesi, ifade özgürlüğünün suç olarak tanımlanamayacağına odaklanılması önemlidir. İfade özgürlüğünün mağdurun itibarına ve haklarına müdahale edip etmediği değerlendirilmelidir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve İfade Özgürlüğü

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 26. maddesi, herkesin düşünce ve kanaatlerini açıklama ve yayma hakkına sahip olduğunu belirtir. Bu hak, resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber alma ve fikir serbestliğini içerir. Ancak, Anayasa, ifade özgürlüğünün sınırlanabileceği durumları da belirtir, bu durumlar arasında “başkalarının şöhret veya haklarının korunması” yer alır.

Siyasetçilere Yönelik Eleştiriler

Siyasetçilere yönelik eleştirilerde, bu kişilerin sıradan bireylere nazaran daha açık olmaları ve eleştiriye daha hoşgörülü yaklaşmaları gerektiği vurgulanır. Yargıtay, siyasetçilere yönelik eleştirilere daha geniş bir hoşgörü gösterilmesi gerektiğini belirtir.

Anayasa Mahkemesi Kararları

Anayasa Mahkemesi, ifade ve basın özgürlüklerini muhafaza eden kararlar almıştır. Mahkeme, sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımların kapatılmasının ifade özgürlüğü ihlali anlamına geldiğine karar vermiştir.

Sosyal Medya Platformlarında İşlenen Hakaret Suçları: Sorunlar

Faillerin Tespitindeki Zorluklar

Popüler sosyal medya araçlarında işlenen hakaret suçları, faillerin tespitinde karşılaşılan temel sorunları içermektedir. Özellikle takma adların kullanılmasının yaygın olduğu platformlardan biri olan Twitter, gerçek kişilerin bulunmasını güçleştirmektedir. Ayrıca son günlerde Telegram üzerinden de hakaret suçları hakkında çözümsüzlükler mevcuttur.

Sosyal Medya Platformlarına Erişim Problemleri

Facebook, X (Eski adıyla Twitter), Instagram ve Threads gibi Amerika Birleşik Devletleri merkezli sosyal medya platformlarına erişimde yaşanan sorunlar, hakaret, taciz ve nefret suçu içeren paylaşımların soruşturulmasını zorlaştırmaktadır. Bu platformlara iletilen müzekkerelere alınan cevaplar yetersiz veya ret şeklinde olabilmektedir.

Yargıtay Kararları ve Soruşturma Süreci

Yargıtay kararlarında vurgulandığı üzere, ABD makamlarının cevap vermemesi nedeniyle şüpheliye ulaşılamadığı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi, soruşturma sürecini etkilemektedir. Ancak, soruşturmanın zamanaşımı süresince devam etmesi gerektiği ifade edilmektedir.

ABD mevzuatına göre internet ortamında işlenen suçlara ilişkin trafik bilgileri 90 gün süreyle saklanmaktadır. Bu süre içinde resmi otoritelerce başvurulduğunda ise saklama süresine 90 gün daha ilave edilmektedir.

Sosyal Medya Üzerinden Gerçekleştirilen Hakaret Suçunun Sorumluluğu

Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları, bir dizi sorumluluk alanını içermektedir. Suçlu tarafından yapılan paylaşımların yanı sıra, içerik, erişim ve yer sağlayıcıları ile grup yöneticileri de sorumlu tutulabilir.

5651 Sayılı Kanun Çerçevesinde Sorumluluklar

5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, erişim sağlayıcıları, içerik sağlayıcıları ve yer sağlayıcılar olmak üzere üç ana kategorideki hizmet sağlayıcılarına yönelik sorumlulukları belirler. İçerik sağlayıcılar, kendi ürettikleri içerikten sorumlu tutulurken, bağlantı temini amacıyla girilen içeriğe bağlı olarak sorumlu tutulmazlar.

İçerik Sağlayıcı Sorumluluğu

İçerik sağlayıcıların sorumluluğu, içeriği üretme ve sunma biçimine göre belirlenir. İçerik sağlayıcı, içeriği benimserse ve suç unsurları içeriyorsa sorumlulukları artar. Örneğin, hak ihlali içeren bir siteye link verilmesi içerik sağlayıcının sorumluluğunu gerektirir.

Yer Sağlayıcı Sorumluluğu

Yer sağlayıcıları, uyarı aldıklarında suçu içeren içeriği kaldırmakla sınırlı bir sorumluluğa sahiptir. Ayrıca, log kayıtlarını belirli sürelerde saklamak ve gizliliği sağlamak gibi yükümlülükleri bulunmaktadır.

Grup Yöneticileri ve Bireysel Sayfa Sahipleri

Sosyal medya platformlarındaki grup yöneticileri ve bireysel sayfa sahipleri, gruplarda ve kişisel sayfalarda gerçekleşen paylaşımların sorumluluğunu taşırlar. Suç içeren paylaşımlara müsaade etmemek, tedbirler almak ve takipçileri üzerinde kontrol sağlamak önemlidir.