Dolandırıcılık Suçu: Hukuki Şartları

 

Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için failin sadece hileli davranışlarda bulunması yeterli değildir. Kanunda geçen “aldatıp” ifadesinden anlaşılacağı üzere, mağdurun aldatılması bu suçun temelini oluşturur. Mağdur, hileli davranışlar sonucunda aldatılmalıdır ve bu aldanma, malvarlığı üzerinde bir tasarruftan önce gerçekleşmelidir.

TCK 157. maddeye göre; “hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye 1 (bir) yıldan, 5 (beş) yıla kadar hapis ve 5000 (beş bin) güne kadar adli para cezası verilir”.

 

 

Sebep-Sonuç İlişkisi ve Hilenin Etkisi

Mağdurun aldatılmasıyla hileli davranış arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmalıdır. Fail, hileli davranışlarıyla mağdurun fikrî faaliyetini etkileyerek psikolojik körlük yaratmalıdır. Dolandırıcılık suçunda, failin hileli davranışlarının ilk sonucu, mağduru hataya düşürmek veya var olan hatasının devamını sağlamaktır.

Hatanın Varlığı ve Mağdurun Tedbirsizliği

Mağdurun hileli davranışlar sonucunda hataya düşmesi, gerçekliğin değiştirilmiş bir mizansenini içerir. Hata, mağdurun gerçek durumu yanlış değerlendirmesidir. Ancak, mağdurun basit şüphe taşıması, hileli davranışın gerçek olma ihtimaline engel değildir. Mağdurun gerçek dışılık ihtimalini görmesine rağmen tedbirsizliği nedeniyle aldanması durumunda ise hatadan söz edilemez.

Suçun Oluşması İçin Ek Davranış

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için mağdurun ek bir davranışta bulunması gereklidir. Bu davranış, hataya düşen mağdurun, hatasının neticesinde malvarlığı açısından zarara neden olacak bir tasarrufta bulunmasıdır. Malvarlığı üzerindeki tasarruf, suçun maddi unsurlarından birisini oluşturur ve bu tasarruf, malvarlığında doğrudan bir azalmaya yol açan her türlü işlemi içerir.

Tasarrufun Niteliği ve Zilyetliğin Devri

Malvarlığı üzerindeki tasarruf, suçun yasal tanımında belirtilmese de suçun maddi unsurlarından biridir. Zilyetliğin devri, malvarlığında doğrudan bir azalmaya neden olan her türlü işlemi içerir. Geçici ve mekanik bir teslim durumunda, dolandırıcılık suçu kapsamında tasarruftan bahsedilebilmesi için teslimin zilyetliği sağlayacak boyutta olması gerekir.

Hukuka Aykırı Amaçla Hareket ve Dolandırıcılık

Mağdurun hukuka aykırı bir amaçla hareket etmesi, failin hileli davranışıyla aldatılması durumunda da suç oluşur. Suçun oluşması için mağdurun aldığı kararın, hile nedeniyle gerçekleşen hatadan bağımsız olması gereklidir. Mağdurun, hileden bağımsız bir nedenden dolayı malvarlığına ilişkin tasarrufu durumunda, dolandırıcılık suçu oluşmaz.

Haksız Kazanç Sağlanması ve Zararın Oluşumu

Dolandırıcılık suçu, hileli davranışlar sonucunda malvarlığına zarar veren tasarrufa neden olan bir suçtur. Ancak, her türlü hile dolandırıcılık suçu kapsamında cezalandırılmaz. Suçun oluşabilmesi için hileli davranışların ikinci sonucu, yani mağdurun veya başkasının zararına yarar elde edilmesi gereklidir.

Zararın Şartları ve Hukuki Himaye

Dolandırıcılık suçunda, aldatılan kişinin yapmış olduğu tasarrufun neticesinde kendisinin veya üçüncü bir şahsın malvarlığında doğrudan bir zarar oluşması suçun oluşumu açısından önemlidir. Malvarlığına ilişkin zararın olmaması durumunda, dolandırıcılık suçu oluşmaz. Hukuki himayenin konusunu oluşturan malvarlığı, bu suçta zararın ana unsurudur.

Zararın Niteliği ve Zararın Varlığı İçin Şartlar

Zarar, malvarlığındaki değerlerin bütünündeki eksilme olarak tanımlanır. Malvarlığına ilişkin zarar, aldatılan kişinin malvarlığına ilişkin olabileceği gibi üçüncü bir kişinin malvarlığına ilişkin de olabilir. Zararın varlığının tespiti için tasarruftan önceki ve sonraki malvarlığı değerlerinin karşılaştırılması esastır. Bu karşılaştırmada toplam bakiyede eksilme varsa, zararın varlığı kabul edilir.

Dolandırıcılık Suçunda Zararın Ekonomik Değeri

Zarar, ekonomik bir değeri ifade etmelidir. Sırf duygusal veya manevi nitelikteki zararlar, dolandırıcılık suçu kapsamında zarar olarak kabul edilmez. Zararın ekonomik bir değer ifade etmesi, malvarlığı üzerinde bir azalmayı gerektirir.

Zararın Devamı ve Haksız Yarar

Zararın sonradan fail veya başka bir şekilde giderilmesi, suçun oluşmasına engel değildir. Zararın sürekli olması gerekmez, bir süre devam etmiş olması suçun oluşumu için yeterlidir. Yararın haksız olması şart değildir; kumar veya bahis borcu gibi haksız yarar elde edilmişse dahi dolandırıcılık suçu oluşur.

Hukuka Aykırılık Unsuru ve Hukuka Uygunluk Nedenleri

Hukuka Aykırılık ve Tanımı

Hukuka aykırılık, bir fiilin işlenen ve kanundaki tanıma uygun olmasına rağmen hukuk düzenince kabul edilmemesi, hukuk düzeni ile çelişki içinde bulunmasıdır. Bu bağlamda, hukuka aykırılık, fiil ile hukuk düzeni arasındaki çatışma olarak nitelendirilir. Hukuka aykırılığın sadece ceza hukukuna aykırılık değil, tüm hukuk düzenine aykırılık anlamına geldiği önemlidir.

Hukuka Uygunluk Nedenleri ve Ceza Sorumluluğunu Etkisi

Hukuka uygunluk nedenleri, TCK’nın “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu nedenler arasında kanun hükmünü yerine getirme, meşru savunma, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası bulunmaktadır. Bir eylemin hukuka aykırılığının ortadan kaldırılması için bu nedenlerin varlığı önemlidir. Kanun hükmünü yerine getirme, hukuka uygunluk nedenlerinden biridir ve belirli bir eylem, bir hukuk kuralı tarafından cevaz verildiyse, o eylem hukuka aykırı değildir.

Meşru Müdafaa ve Dolandırıcılık Suçu

Meşru müdafaa, dolandırıcılık suçunda pek mümkün olmayan bir hukuka uygunluk nedenidir. Hileli davranışlar genellikle fiziksel saldırılarla ilişkilendirilmediğinden, meşru müdafaa hükümleri bu suçta nadiren uygulanır. TCK’nın madde 26/1.fıkrasında “hakkını kullanan kimseye ceza verilmez” ilkesi, hukuka uygunluk nedenlerinden biridir ve bir kişi hakkını kullanarak bir eylemi gerçekleştirdiğinde, bu eylem hukuka uygun kabul edilir.

İlgilinin Rızası ve Dolandırıcılık Suçu

Dolandırıcılık suçu açısından önemli bir hukuka uygunluk nedeni, ilgilinin rızasıdır. Ancak, TCK’nın 26/2. maddesi, kişinin rızasının bir hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilmesi için belirli şartları öngörmektedir. Rıza, kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmalı, kişi rıza açıklamaya ehil olmalı ve rıza suç işlenmeden önce açık veya örtülü biçimde açıklanmış olmalıdır. Dolandırıcılık suçunda malvarlığına zarar veren tasarrufta ilgilinin rızası bulunsa da, bu rıza hileli davranışlar sonucunda aldatılmış iradenin ürünüdür. Rızanın sakat olmaması durumunda, eylem hukuka uygun kabul edilebilir.

Önemli Linkler

• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
• Denizli Ceza Avukatı

Sıkça Sorulan Sorular

Dolandırıcılık suçunun temel unsurları nelerdir?

Dolandırıcılık suçunun temel unsurları, failin hileli davranışları, mağdurun aldatılması, sebep-sonuç ilişkisi, hileli davranışın etkisi, hatanın varlığı, mağdurun tedbirsizliği ve suçun oluşması için ek bir davranış içerir.

Hukuka uygunluk nedenleri dolandırıcılık suçunda nasıl etki eder?

Hukuka uygunluk nedenleri, dolandırıcılık suçunda ceza sorumluluğunu etkileyen faktörlerdir.

• Kanun Hükmünü Yerine Getirme: Bir eylem, bir hukuk kuralı tarafından cevaz verildiyse, o eylem hukuka uygun kabul edilir. Dolandırıcılık suçunda, eğer fail hukuka uygun bir şekilde bir görevi yerine getiriyorsa, bu hukuka uygunluk nedeni olarak değerlendirilebilir.
• Meşru Müdafaa: Meşru müdafaa, dolandırıcılık suçuyla direkt olarak ilişkilendirilmeyen bir hukuka uygunluk nedenidir. Ancak, hileli davranışlar genellikle fiziksel saldırılarla ilişkilendirilmediğinden, meşru müdafaa hükümleri bu suçta nadiren uygulanır.
• Hakkın Kullanılması: Dolandırıcılık suçunda, bir kişinin hakkını kullanarak bir eylemi gerçekleştirmesi durumunda, bu eylem hukuka uygun kabul edilebilir. Ancak, bu kullanımın hile nedeniyle gerçekleşen hatadan bağımsız olması önemlidir.
• İlgilinin Rızası: Dolandırıcılık suçu açısından ilgilinin rızası önemli bir hukuka uygunluk nedenidir. Ancak, rıza hileli davranışlar sonucunda aldatılmış iradenin ürünüdür. Rıza, hilenin etkisiyle sağlanan bir irade olmamalıdır.

Bu hukuka uygunluk nedenleri, bir eylemin ceza sorumluluğunu ortadan kaldırabilir veya azaltabilir. Ancak, her durumda bu nedenlerin varlığı ve etkisi dikkatlice değerlendirilmelidir.

Dolandırıcılık suçunda zararın ekonomik değeri neden önemlidir?

Dolandırıcılık suçu, hileli davranışlar sonucunda malvarlığına zarar veren bir tasarrufa neden olan bir suçtur. Zararın ekonomik değeri, malvarlığı üzerinde bir azalmayı ifade eder. Duygusal veya manevi nitelikteki zararlar, dolandırıcılık suçu kapsamında genellikle dikkate alınmaz. Ekonomik değeri olan zarar, suçun temel unsurlarından biridir ve suçun oluşabilmesi için bu zararın varlığı gereklidir. Zararın ekonomik değeri, mağdurun veya üçüncü bir şahsın malvarlığı üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu gösterir.

Hukuka aykırılık unsuru nedir ve dolandırıcılık suçunda nasıl ortaya çıkar?

Hukuka aykırılık, bir fiilin işlenen ve kanundaki tanıma uygun olmasına rağmen hukuk düzenince kabul edilmemesi, hukuk düzeni ile çelişki içinde bulunmasıdır. Dolandırıcılık suçunda, hukuka aykırılık unsuru, hileli davranışlar sonucunda gerçekleşen bir tasarrufun, mağdurun iradesini etkileyen hile nedeniyle hukuka uygun olmamasıdır. Yani, mağdurun gerçek durumu hileli davranışlarla değiştirilmiş ve bu değişiklik hukuka aykırı bir şekilde mağdurun tasarrufunu etkilemiştir.

Hukuka uygunluk nedenleri dolandırıcılık suçunda nasıl rol oynar?

Hukuka uygunluk nedenleri, dolandırıcılık suçunda ceza sorumluluğunu etkileyen faktörlerdir. Bu nedenler, TCK’nın “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler” başlığı altında düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçunda hukuka uygunluk nedenleri şunlardır:

• Kanun Hükmünü Yerine Getirme: Bir eylem, bir hukuk kuralı tarafından cevaz verildiyse, o eylem hukuka uygun kabul edilir. Dolandırıcılık suçunda, eğer fail hukuka uygun bir şekilde bir görevi yerine getiriyorsa, bu hukuka uygunluk nedeni olarak değerlendirilebilir.
• Meşru Müdafaa: Meşru müdafaa, dolandırıcılık suçuyla direkt olarak ilişkilendirilmeyen bir hukuka uygunluk nedenidir. Ancak, hileli davranışlar genellikle fiziksel saldırılarla ilişkilendirilmediğinden, meşru müdafaa hükümleri bu suçta nadiren uygulanır.
• Hakkın Kullanılması: Dolandırıcılık suçunda, bir kişinin hakkını kullanarak bir eylemi gerçekleştirmesi durumunda, bu eylem hukuka uygun kabul edilebilir. Ancak, bu kullanımın hile nedeniyle gerçekleşen hatadan bağımsız olması önemlidir.
• İlgilinin Rızası: Dolandırıcılık suçu açısından ilgilinin rızası önemli bir hukuka uygunluk nedenidir. Ancak, rıza hileli davranışlar sonucunda aldatılmış iradenin ürünüdür. Rıza, hilenin etkisiyle sağlanan bir irade olmamalıdır.

Bu hukuka uygunluk nedenleri, bir eylemin ceza sorumluluğunu ortadan kaldırabilir veya azaltabilir. Ancak, her durumda bu nedenlerin varlığı ve etkisi dikkatlice değerlendirilmelidir.