Azmettirme Suçu ve Cezası [TCK Md. 38]

 

Türk Ceza Kanunu’nda suça azmettiren kişinin, işlenen suçun cezası ile cezalandırılacağı belirtilmiştir (TCK m. 38). Bu noktada, TCK madde 38’in gerekçesine bakıldığında, azmettirmenin belli bir suçu işleme düşüncesinde olmayan bir kişiyi suça yönlendirme anlamına geldiği ve bu durumun suçun tam cezası ile cezalandırılacağı vurgulanmıştır.

Türk Ceza Kanunu Madde 38 Hükümleri

• Madde 38/1: Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
• Madde 38/2: Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılarak suça azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi durumunda, üstsoy ve altsoy ilişkisi aranmaz.
• Madde 38/3: Azmettirenin belli olmaması durumunda, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 20 (yirmi) yıldan, 25 (yirmi beş) yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine; 15 (on beş) yıldan, 20 (yirmi) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir. Diğer durumlarda cezada 1/3 (üçte bir) oranında indirim yapılabilir.

 

 

Azmettirme Kavramı ve Suça Katılma Dinamikleri

Azmettirme, bir kişiyi suç işleme konusunda yönlendirme anlamına gelir. Azmettiren, suç işleme düşüncesinde olmayan bir kişiyi suça sürükler. Bu durum, iştirak halinde işlenen suçlarda önemli bir kavramdır, çünkü azmettiren, bir başkasını suç işlemeye yönlendirmektedir. Aşağıda Azmettirme ile ilgili tanımlı benzer suçlar örneklendirilmiştir.

Nitelikli kasten öldürmeye azmettirme

Azmettirme eyleminde, azmettiren kişinin kasıtlı olarak hareket etmesi gerekmektedir. Bu kastın, hem azmettirme eylemiyle ilgili hem de azmettirilen fiil ile ilgili olmak üzere iki boyutu bulunmaktadır. Azmettiren kişinin azmettirdiği fiil konusundaki kastı, suçun unsurlarını, hatta nitelikli halleri de içerecek şekilde geniş kapsamlı olmalıdır.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2021/13205 E., 2022/3282 K.

Nitelikli kasten öldürmeye teşebbüse azmettirme

Ölenler ve kurtulanlar arasında yaşanan ölüm ve öldürmeye teşebbüs durumları nedeniyle gerçek içtima geçerlidir (Türk Ceza Kanunu madde 43/3).

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2021/10110 E., 2021/14297 K.

Nitelikli yağmaya azmettirme

Yağma suçunda iştirak mümkündür. Bu suç, tek bir kişi tarafından işlenebileceği gibi, birden fazla kişi tarafından da işlenebilen bir suçtur. Türk Ceza Kanunu’nda (5237 sayılı TCK) suça iştirak şekilleri, faillik (müstakil faillik, müşterek faillik, dolaylı faillik, yan faillik) ve şeriklik (azmettirme, yardım etme) olarak düzenlenmiştir. Yağma suçu, iştirak hükümleri açısından özel bir özellik göstermez. Bu nedenle, Türk Ceza Kanunu’nun 37 ile 41. maddeleri arasında düzenlenen iştirak hükümleri, yağma suçu için de geçerlidir.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2015/2688 E., 2015/5432 K.

Tasarlayarak öldürmeye azmettirme

Tasarlayarak kasten insan öldürme suçuna azmettirme (Kasten öldürme suçu ile tasarlayarak öldürme) nitelikli haline ilişkin olarak iştirak konusunda özel bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle sorun, genel hükümlere göre çözümlenecektir. Dolayısıyla, tasarlayarak öldürme nitelikli halinin Türk Ceza Kanunu’nun 38 ve 39. maddeleri anlamında azmettiren ve yardım eden durumundaki suç ortaklarına sirayeti sorunu, 40. madde kapsamında düzenlenen bağlılık kuralı çerçevesinde değerlendirilmelidir.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2014/3157 E., 2014/5312 K.

Silahlı Tehdide azmettirme

Silahlı Tehdit Suçu; Türk Ceza Kanunu Madde 106/2a’da tanımlanmıştır. Azmettirme suçu ile ilişkisi; failin, önce kendisini tehdit etmesi durumunda veya farklı bir tarihte azmettirdiği kişinin tehdit etmesi durumunda, zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2018/4217 E., 2019/502 K.

Kasten Yaralama Suçuna Azmettirme

Müşterek fail olmayan, azmettiren ve yardım eden sıfatlarına sahip şerikler bakımından benzer bir sonuca varmak mümkündür. Bu kişiler, faili kasten yaralama suçuna azmettirirken veya suça silah sağlamak, suçun işlenmesini kolaylaştırmak suretiyle yardım ederken ölüm neticesi bakımından en azından taksirle hareket ettikleri söylenebiliyorsa, ağır neticelerden sorumlu tutulmaları gerekir. Şeriklerin ağır neticeden sorumlu tutulabilmesi için, azmettirme veya yardım etme hareketleri ile ölüm neticesi arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Başka bir deyişle, ölüm neticesi fail kadar şeriklere objektif olarak isnat edilebilmelidir. Kasten yaralama suçunun netice dolayısıyla cezanın ağırlaştığı hallerini düzenleyen 87. madde bakımından da burada anlatılanlar geçerli olacaktır.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2013/5505 E., 2014/272 K.

Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulma suçuna azmettirme

Türk Ceza Kanunu’nun 179/2. maddesi açısından, aracı sevk ve idare etmeyen kişiler yalnızca azmettiren veya yardım eden olarak suçlu olabilirler. Bu, özel bir suç kapsamında değerlendirilmektedir (TCK m. 40/2’ye bakınız).
Benzer şekilde, TCK m. 179/3’te de özel bir suç düzenlendiğinden, buna sadece azmettirme veya yardım etme şeklinde iştirak edilebilir.

Bknz: Yargıtay 1. Ceza Dairesi; 2021/4311 E., 2021/9915 K.

Konut (işyeri) dokunulmazlığını ihlal etme suçuna azmettirme

Bu suçta iştirakin her türü mümkündür. Ancak, suç birden fazla kişi tarafından işlenirse, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 119/1-c maddesine göre konut dokunulmazlığını ihlal suçunun nitelikli şeklini oluşturacağı açıktır. Konutta birlikte yaşayanlar, birbirlerine karşı bu suçun faili olamayacaklarından dolayı bu suçta şerik olamazlar. Örneğin, meşru olmayan amaçla, eşlerden birinin azmettirmesiyle konuta giren failin eyleminde bu eş, azmettiren sıfatıyla sorumlu tutulmaz.

Bknz: Yargıtay 6. Ceza Dairesi; 2015/7059 E.,2018/2280 K.

Banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması suçunu azmettirme

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda iştirak konusu fiilin işlenişi üzerinde kurulan hakimiyet ölçü olarak belirlenmiş, iştirak şekilleri ise, faillik, azmettirme ve yardım etme olarak belirtilmiştir. TCK’nın 245. maddesindeki suç bakımından suça iştirakte herhangi bir özellik bulunmamaktadır. TCK’nın 37, 38, 39 ve 40. maddelerindeki iştirake ilişkin genel kurallar burada da uygulanacaktır.

Bknz: Yargıtay 6. Ceza Dairesi; 2015/7059 E., 2018/2280 K.

Trafik güvenliğini tehlikeye sokma ve suç üstlenmeye azmettirme

Türk Ceza Kanunu’nun 179/2. maddesi bağlamında, aracı sevk ve idare etmeyen kişiler yalnızca azmettiren veya yardım eden olarak kabul edilebilirler. Bu, özgü bir suçun söz konusu olduğu anlamına gelir (bkz. TCK m. 40/2). Aynı şekilde, TCK m. 179/3’te de özel bir suç düzenlendiği için buna sadece azmettirme veya yardım etme şeklinde iştirak edilebilir.

Bknz: Yargıtay 12. Ceza Dairesi; 2017/2754 E., 2018/922 K.

Suç üstlenme suçuna azmettirme

Suç üstlenme suçu, iştirak açısından özel bir özellik taşımaz. Bu, özgü bir suç olmadığı anlamına gelir, bu nedenle bu durumla ilgili özel kurallar uygulanmaz; genel iştirak düzenlemeleri geçerlidir. Bir kişinin başkasının suçunu üstlenmesini sağlayan ve bu kişiyi azmettirip kendi işlediği suçu üstlenmeye yönlendiren kişi, suç üstlenme suçunun azmettireni olarak hem üstlenilen suçtan hem de suç üstlenme suçundan sorumlu tutulup cezalandırılacaktır.

Bknz: Yargıtay 12. Ceza Dairesi; 2017/6520 E., 2019/3467 K.

Azmettirme Suçunun Hukuki Sonuçları ve İnce Noktalar

Azmettiren, suçun tam cezası ile cezalandırılır. Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılarak suça azmettirme durumunda ceza artırılır. Azmettirenin belli olmaması durumunda, fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanabilir.

Ancak gerekçede yer alan tanımın, azmettirilen kişinin suç işleme düşüncesini anlatan “henüz” sözcüğüne gerek olmadığı belirtilmiş ve bu ifadenin karışıklığa neden olabileceği vurgulanmıştır.

Azmettirme Suçunun Objektif Koşulları

Suç İşleme Düşüncesi Olmayan Bir Kimsenin Varlığı: Azmettirme suçunun oluşabilmesi için fail, suç işleme düşüncesinde olmayan bir kişiyi etkileyerek suç işlemeye yönlendirmelidir. Bu durumda, failin etkilediği kişinin daha önce belirli bir fiili işleme konusunda kesin bir karar almamış olması gerekmektedir. Bu noktada, tek bir kişinin etkisiyle suç işlemeye karar verilmesi zorunlu değildir; yeterli olan, azmettirenin bu kararda etkili bir faktör olmasıdır.

Suç İşleme Kararı ve Azmettirme

• Azmettiren, kişinin iç dünyasında henüz somut bir suç işleme kararı oluşmamışken, bu kararı oluşturmasına etki eden kişidir.
• Azmettirme, failin suç işleme düşüncesini belirleyici bir faktör olarak devreye girmesiyle gerçekleşir.

Suç İşleme Kararının Belirleyici Faktörleri

• Azmettirme için gerekli olan suç işleme kararı, failin içsel etkileri ve motivasyonları tarafından şekillenir.
• Suç işleme düşüncesinde olan kişinin kararının belirgin ve değiştirilemez nitelikte olması gerekmez; önemli olan, azmettirenin bu kararı etkileme yeteneğidir.

Azmettirme ve Somut Suç Planının Oluşumu

• Suç işleme kararı, failin müdahalesiyle belirgin hale gelir, ancak tam anlamıyla kesin bir karar olması gerekmez.
• Azmettiren, suç işleme kararını belirleyici bir faktör olarak devreye girmişse, azmettirme söz konusu olabilir.

Azmettirme ve İçsel Çatışmalar

• Azmettirme, kişinin içsel dünyasında suç işleme konusundaki tereddütleri giderme amacıyla etkilenmesini içerir.
• İçsel çatışmaların giderilmesi yoluyla suç işleme kararının sağlamlığı, azmettirenin etkisiyle artar.

Azmettirme ve Suç İşleme Eğilimi

• Suç işleme eğilimi olan bir kişinin, azmettiren tarafından etkilenmesiyle suç işleme kararına dönüşebilir.
• Azmettirme, suç işleme eğilimini harekete geçirme ve güçlendirme amacını taşır.

Azmettirme ve Suç İşleme Kararının Sağlamlığı

• Suç işleme kararının tam anlamıyla kesin ve mutlak olması beklenmez; önemli olan, azmettirenin etkisiyle bu kararın belirlenmesidir.
• Azmettiren, suç işleme kararının sağlamlığını artırarak kişiyi suç işlemeye yönlendirir.

Azmettirme ve Hukuki Değerlendirme

• Azmettirme suçu, failin suç işleme kararı üzerinde belirleyici bir etki sağlamasıyla ortaya çıkar.
• Suç işleme düşüncesinde olmayan bir kişinin suça yönlendirilmesi durumunda, azmettiren cezai sorumlulukla karşı karşıya kalır.

Önemli Linkler

• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
• Denizli Ceza Hukuku
• Yargıtay Karar Arama
• Denizli Avukat

Sıkça Sorulan Sorular

Azmettirme Suçu Nedir?

Azmettirme suçu; bir kişinin, başka bir kişiyi suç işlemeye yönlendirmesi anlamına gelir. Suç işleme düşüncesinde olmayan bir kişiyi etkileyerek suça sürüklemek olarak tanımlanabilir.

Azmettirme Suçunun Hukuki Temeli Nedir?

Türk Ceza Kanunu madde 38’de, başkasını suç işlemeye azmettiren kişinin, işlenen suçun cezası ile cezalandırılacağını belirtir.

Azmettirme Suçunun Objektif Koşulları Nelerdir?

Suç işleme düşüncesinde olmayan bir kişinin etkilenmesi, suç işleme kararının belirginleşmesi, azmettirenin etkisinin suç planını oluşturması objektif koşullar arasındadır.

Suç İşleme Kararının Sağlamlığı Neden Önemlidir?

Azmettiren, suç işleme kararının sağlamlığını artırarak kişiyi suç işlemeye yönlendirir. Bu, azmettirmenin cezai sorumluluğu açısından önemlidir.

Hangi Durumlarda Azmettirme Suçu Artırılmış Cezaya Tabi Tutulur?

Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılarak suça azmettirme durumunda ceza üçte birden yarısına kadar artırılabilir.

Azmettirme ve Suç İşleme Kararının İçsel Çatışmalarla İlişkisi Nedir?

Azmettirme, kişinin içsel dünyasındaki suç işleme konusundaki tereddütleri giderme amacıyla etkilenmesini içerir. İçsel çatışmaların giderilmesiyle suç işleme kararının sağlamlığı artar.

Hangi Suçlarla İlgili Olarak Azmettirme Sıkça Görülür?

Azmettirme suçu, kasten öldürme, yağma, tasarlayarak öldürme, yaralama ve silahlı tehdit gibi çeşitli suçlarla ilişkilendirilebilir.

Azmettirme Suçu Hakkında Genel Güvenlik ve Trafik Suçlarına İştirak Nasıl Değerlendirilir?

Azmettirme suçunun genel güvenlik ve trafik suçlarına iştirakı, özel hükümler ve özgü durumlar çerçevesinde değerlendirilir. Azmettirme, bu suçlara iştirak edenlerin cezai sorumluluğunu doğurabilir.

Suç Üstlenme Suçu ve Azmettirme Suçu Arasındaki İlişki Nedir?

Suç üstlenme suçu, iştirak açısından özel bir özellik taşımaz. Azmettirme suçunu gerçekleştiren kişi, suç üstlenme suçundan da sorumlu tutulabilir.

Azmettirme Suçu Hakkında Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki Noktalar Nelerdir?

Azmettirme suçunda, suç işleme kararı ve azmettirenin etkisiyle oluşan suç planı önemlidir. Ayrıca, azmettirilen kişinin suça yönlendirilmesindeki içsel dinamikler ve motivasyonlar hukuki değerlendirmede dikkate alınmalıdır.